Celem prowadzonego monitoringu jest bieżąca obserwacja odnotowywanego napływu zanieczyszczeń wód podziemnych migrujących z obszaru dawnego Zachemu  i ich migracji
w kierunku osiedla Łęgnowo-Wieś, w kontekście oceny oddziaływania na mieszkańców osiedla jak i pogorszenia stanu jakości środowiska gruntowo-wodnego.

W przypadku monitoringu wód prowadzonego w rejonie osiedla Łęgnowo-Wieś  celem jest stała obserwacja jakości środowiska gruntowo-wodnego w związku ze stwierdzonym skażeniem napływającym z terenu byłych Zakładów Chemicznych ZACHEM, powodującym ryzyko dla zdrowia ludzi i środowiska. Wyniki tego monitoringu są brane pod uwagę przy wyznaczaniu dalszych kierunków badań migracji zanieczyszczeń, oceny postępu prac remediacyjnych lub oceny presji antropogenicznej na jakość wód powierzchniowych
i podziemnych.

Badania przeprowadzone zostały zgodnie z Wytycznymi metodycznymi dla przeprowadzenia monitoringu środowiska gruntowo-wodnego w Bydgoszczy na terenie osiedla Łęgnowo-Wieś dla Miasta Bydgoszczy - w ramach działań pilotażowych projektu GreenerSites CE394 polegającego na badaniu wpływu zanieczyszczeń gruntu i wód gruntowych dawnych Zakładów Chemicznych „ZACHEM”, na tereny sąsiadujące.

Zadanie polegało na przeprowadzeniu badań analitycznych wód podziemnych oraz powierzchniowych na terenie osiedla Łęgnowo-Wieś w Bydgoszczy. W ramach prac terenowych dokonano poboru łącznie 23 próbek wód podziemnych z istniejących otworów obserwacyjnych oraz  4 próbek wód powierzchniowych z miejscowych cieków i zbiorników wodnych.

Dla wszystkich pobranych 27 próbek wód podziemnych i powierzchniowych przeprowadzono badania laboratoryjne w zakresie: podstawowych parametrów fizykochemicznych (temperatura, odczyn pH, przewodność elektrolityczna właściwa, potencjał oksydacyjno-redukcyjny redox, zawartość tlenu w wodzie), substancji nieorganicznych (Ca, Mg, Na, K, Cl, SO4, HCO3, PO4, NO3, NO2, NH4, As, Al, B, Ba, Cr, Co, Cu, Fe, Li, Mn, Ni, Sb, Sr) oraz substancji organicznych (ogólny węgiel organiczny TOC, fenol, anilina, węglowodory aromatyczne BTEX, difenylosulfon, chloroanilina, hydroksybifenyle, nitrobenzen, oktylofenole, toluidyna, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne WWA, adsorbowalne halogenki organiczne AOX, trichloroeten PCE, tetrachloroeten TCE). Zakres wykonanych badań odnosił się bezpośrednio do specyficznych warunków związanych z funkcjonowaniem dawnych Zakładów Chemicznych Zachem. Zarówno pobór jak i badania laboratoryjne próbek wód podziemnych i powierzchniowych wykonane zostały przez akredytowane laboratorium.

Wyniki badań przedstawione zostały w opracowaniu pn. Raport z monitoringu wód podziemnych i powierzchniowych na terenie osiedla Łęgnowo-Wieś w Bydgoszczy. Uzyskane wyniki analiz laboratoryjnych próbek wody pobranych z 18 punktów monitoringowych (piezometry: PUM-01, PUM-02, PUM-05, PUM-12, PUM-13, PUM-14, PUM-15, MB1a, MB1b, 17/900; studnie gospodarcze: K1, K21, K30, K32, K33; wody powierzchniowe: W1, W2 i W3) pozwoliły zakwalifikować wody z tych miejsc do IV lub V klasy jakości wód podziemnych - wody złej jakości. Wody te charakteryzują się słabym stanem chemicznym. W próbkach wody pobranych z 9 punktów monitoringowych (piezometry: PUM-10, 23/900, MB2, MB2a; studnie gospodarcze: K4, K11, K19, K42; wody powierzchniowe W4) wartości badanych elementów fizykochemicznych nie przekraczają wartości granicznych określonych dla III klasy jakości wód podziemnych. Wody z tych punktów charakteryzują się dobrym stanem chemicznym.

Obecnie wykonane badania laboratoryjne pozwalają na stwierdzenie ogólnej poprawy jakości wód podziemnych, w stosunku do badań wykonanych w 2018 roku w większości punktów monitoringowych. Analiza porównawcza stanu chemicznego wód z 2022 roku i 2023 roku wykazała zbliżony rozkład zanieczyszczeń w wodach podziemnych i powierzchniowych.


 

Badania prowadzone były zgodnie z opracowanymi w 2019 roku, „Wytycznymi metodycznymi monitoringu środowiska” w ramach projektu GreenerSites CE394. Jako cel monitoringu określono wówczas bieżącą obserwację odnotowywanego od wielu lat napływu zanieczyszczeń wód podziemnych migrujących z obszaru dawnych Zakładów Chemicznych „ZACHEM” oraz ich migracji w kierunku osiedla.
Badania przeprowadzono dla 23 próbek wód podziemnych pobranych z wybranych otworów obserwacyjnych i studni gospodarczych na terenie osiedla Łęgnowo Wieś oraz dla 4 próbek wód powierzchniowych, pobranych z miejscowych cieków i zbiorników wodnych.
Zakres analiz obejmował podstawowe parametry fizykochemiczne (temperatura, odczyn pH, przewodność elektrolityczna właściwa, potencjał oksydacyjno-redukcyjny redox, zawartość tlenu w wodzie), substancje nieorganiczne (Ca, Mg, Na, K, Cl, SO4, HCO3, PO4, NO3, NO2, NH4, As, Al, B, Ba, Cr, Co, Cu, Fe, Li, Mn, Ni, Sb, Sr) oraz substancje organiczne (ogólny węgiel organiczny (TOC), węglowodory aromatyczne (BTEX), wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA), suma AOX, trichloroeten, tetrachloroeten, fenol, anilina, difenylosulfon, chloroanilina, hydroksybifenyle, nitrobenzen, oktylofenole, toluidyna). Zakres badań dostosowano do profilu produkcji dawnych Zakładów Chemicznych ZACHEM. Zarówno pobór jak i badania analityczne odbywały się w wg akredytowanych metod i w certyfikowanych laboratoriach.
Na podstawie uzyskanych wyników opracowano „Raport z monitoringu wódz podziemnych i powierzchniowych na terenie osiedla Łęgnowo Wieś”. Zgodnie z opracowanym raportem 17 na 27 pobranych próbek charakteryzuje się słabym stanem chemicznych odpowiadającym IV i V klasie jakości wód. Spośród wszystkich objętych badaniami otworów obserwacyjnych tylko w otworach MB2a i MB2b znajdujących się przy ul. Plątnowskiej stan chemiczny wód jest dobry. Dobry stanem wód wykazują się także wody powierzchniowe w okolicznych ciekach i stawie. Spośród studni gospodarczych woda w 5 na 9 studni została przyporządkowana do IV i V klasy, głównie ze względu na duże zawartości związków chloroorganicznych (AOX). Ponadto substancjami wpływającymi negatywnie na stan chemiczny wód w przypadku osiedla Łęgnowo Wieś były przede wszystkim fenole i węglowodory aromatyczne (benzen). Stężenia aniliny, difenylosulfonu, chloroaniliny, hydroksybifenyli, nitro-benzenu, oktylofenoli i toluidyny nie przekroczyły progu oznaczalności aparatury laboratoryjnej.
Analiza porównawcza stanu chemicznego pobranych próbek wód podziemnych i powierzchniowych w stosunku do monitoringu w 2021 r. wykazała podobny rozkład zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych.